ابن تیمیة و کذبه الصراح (القسم السابع)
اعتقاد ابن تیمیه در صفات خبریه(مانند ید، وجه، عین، عرش، کرسی،و...) این است که تمامی این صفات باید بر معنای ظاهری حمل شوند، ونمی توان آنها را تاویل کرد. وی در کتاب های خود ادعای عجیبی مطرح کرده وتصریح می کند که این دیدگاه منحصر به او نیست، بلکه تمامی صحابه همین دیدگاه را قبول داشتند وآنها نیز این صفات را بر معنای ظاهری خود حمل می کردند و اصلا این صفات را تاویل نمی کنند:
إِن جَمِیع مَا فِی الْقُرْآن من آیَات الصِّفَات فَلَیْسَ عَن الصَّحَابَة اخْتِلَاف فِی تَأْوِیلهَا وَقد طالعت التفاسیر المنقولة عَن الصَّحَابَة وَمَا رَوَوْهُ من الحَدِیث ووقفت من ذَلِک على مَا شَاءَ الله تَعَالَى من الْکتب الْکِبَار وَالصغَار أَکثر من مائَة تَفْسِیر فَلم أجد إِلَى سَاعَتِی هَذِه عَن أحد من الصَّحَابَة أَنه أول شَیْئا من آیَات الصِّفَات أَو أَحَادِیث الصِّفَات بِخِلَاف مقتضاها الْمَفْهُوم الْمَعْرُوف
دقائق التفسیر الجامع لتفسیر ابن تیمیة (2/ 481)
هیچ اختلافی در تاویل آیات صفات در قرآن در بین صحابه نقل نشده است. و من تفسیرهای که دیدگاهای صحابه را نقل کردند چه کتاب های بزرگ و چه کتاب های کوچک، همه را مطالعه کردم، که حدودا صد تفسیر می شوند، ولی تا الان روایتی را که بگوید یک صحابی این صفات را (چه آنها که در قرآن وچه آنها که در روایات نقل شده اند) برخلاف معنای ظاهری آنها تاویل کرده است پیدا نکردم.
نقد وبررسی
برخلاف ادعای ابن تیمیة کتاب های تفسیری اهل سنت، پر است از روایاتی که حکایت می کنند صحابه صفات خبریه را تاویل کرده اند به جهت اختصار به مواردی اشاره می کنیم.
نخست دیدگاه ابن تیمیه را در باره تفسیر طبری نقل می کنیم، وبعد از آن با استناد به همین تفسیر، در باره ادعای ابن تیمیه که گفته است هیچ یک از صحابه آیات صفات را تاویل نکرده است به داوری می نشینیم. ابن تیمیه در باره تفسیر طبری می نویسد:
أما التفاسیر التی فی أیدی الناس فأصحها (تفسیر محمد بن جریر الطبری) . فإنه یذذکر مقالات السلف بالأساانید الثابتة، ولیس فیه بدعة، ولا ینقل عن المتهمین کمقاتل بن بکیر، والکلبی.
مقدمة فی أصول التفسیر لابن تیمیة (ص: 51)
اما تفسیر های که در دست مردم می باشند، پس صحیحترین این تفسیرها تفسیر محمد بن جریر طبری می باشد، زیرا او دیدگاه سلف را با سندهای ثابت نقل می کند، و در این کتاب بدعتی نیست، و از اشخاص متهم به دروغ مانند مقاتل وکلبی روایت ندارد
دقت کنید به تعبیر ابن تیمیه در باره تفسیر طبری:
طبری دیدگاه سلف(همان صحابه) را با اسانید ثابت نقل کرده است
حال ببینیم آیا در تفسیر طبری روایاتی نقل شده است که صحابه، صفات را تاویل می کردند، یا ابن تیمیه در سخن خود صادق بوده است:
برخلاف ادعای ابن تیمیه که گفته است هیچ یک از تفاسیر نقل نکرده اند که صحابه صفات خبریه را تاویل کرده اند، طبری مفسر بزرگ اهل سنت و مورد اعتماد ابن تیمیه در مورد «کرسی» که یکی از صفات محل بحث می باشد می نویسد:
قال أبو جعفر: اختلف أهل التأویل فی معنى"الکرسی" الذی أخبر الله تعالى ذکره فی هذه الآیة أنه وسع السموات والأرض.
تفسیر الطبری = جامع البیان ت شاکر (5/ 397)
ابوجعفر طبری می گوید: اهل تاویل در معنی کرسی که خداوند متعال خبر داده است به وسعت زمین وسماوات می باشد اختلاف کردند
در ادامه طبری سه دیدگاه در باره کرسی از سلف که برخی از آنها صحابه می باشد نقل می کند. یکی از این دیدگاه ها منسوب به ابن عباس صحابی بزرگ و مفسر برجسته اهل سنت می باشد، این صحابه ومفسر، صفت کرسی را تاویل کرده و معنای آن را «علم» دانسته است.
طبری می نویسد:
قال بعضهم: هو علم الله تعالى ذکره.
* ذکر من قال ذلک:
5787 - حدثنا أبو کریب وسلم بن جنادة، قالا حدثنا ابن إدریس، عن مطرف، عن جعفر بن أبی المغیرة، عن سعید بن جبیر، عن ابن عباس:"وسع کرسیه" قال: کرسیه علمه.
تفسیر الطبری = جامع البیان ت شاکر (5/ 397)
روشن شد که ابن تیمیه این بار نیز مرتکب دروغی بزرگ شده است، وبه دروغ دیدگاه خود را به تمامی صحابه نسبت داده، وادعا کرده که هیچ کدام از صحابه صفات خبریه را تاویل نکرده ودرهیچ تفسیری چنین چیزی نقل نشده است در حالی که ما به اختصار با استناد به مهمترین تفسیر اهل سنت که مورد اعتماد ابن تیمیه می باشد ثابت کردیم که بزرگان صحابه مانند ابن عباس صفات خبریه را تاویل کرده اند. آیا ضروری نیست که اهل سنت از ابن تیمیه به جهت این دروغها اعلام برائت کنند؟
